Намтарын товчоон:

Дарамын Төмөр-Очир 1921 онд Төв аймгийн Лүн суманд төрсөн. Бага насандаа эхээсээ хагацсан. УБ хотод нүүн ирж 1936 онд III  дунд сургууль, 1938-1941 онд ЗХУ-ын Дорно Дахины Хөдөлмөрчдийн Их Сургуульд суралцаж төгссөн.

Д.Төмөр-Очир 1941 оноос МАХН-ын ТХ-ны нарийн бичгийн дарга Ю.Цэдэнбалын туслахаар ажиллахын зэрэгцээ НТХ-ны дэргэдэх Шинэ Хүчний Дээд Сургуульд Диалектик, түүхийн материализмын хичээл зааж байв.

Д.Төмөр-Очир 1945-1950 онд Москва хотын Ломоносовын Их Сургуулийн Философийн ангид суралцаж амжилттай төгссөнийхөө дараа ЗХУКН-ын ТХ-ны дэргэдэх Нийгмийн Шинжлэх Ухааны Академид аспирантурт суралцах урилга авч 1950-1953 онд суралцаж «Хоцронгуй орнууд социализмд шилжих капиталист биш хөгжлийн замын тухай Маркс, Лениний сургаал» сэдвээр философийн ухааны дэд эрдэмтний зэрэг хамгаалжээ.

1953 оны 9 дүгээр сард МАХН-ын ТХ-ны дэргэдэх Намын Дээд Сургуулийн багш, тэнхимийн эрхлэгчээр томилогдон ажиллав.

1955 оны сүүлчээр МАХН-ын ТХ-ны дэргэд Намын Түүхийн Институт анх бие даан байгуулагдахад Д.Төмөр-Очир захирлаар нь томилогдон ажиллажээ.

1958 оны 3 дугаар сард МАХН-ын XIII их хурлаар Төв Хорооны Бүгд Хурлын гишүүнээр, НТХ-ны үзэл суртал эрхэлсэн нарийн бичгийн даргаар сонгогдож, 1959 онд МАХН-ын ТХ-ны III Бүгд Хурлаар Д.Төмөр-Очирыг ТХ-ны УТТ-ны орлогчоос жинхэнэ гишүүн болгон дэвшүүлжээ.

1957 оны 10 дугаар сарын 22-нд профессор цол хүртэж, 1961 оны 5 дугаар сарын 22-нд БНМАУ-ын ШУА-ийн жинхэнэ гишүүнээр сонгогдож байв.

Д.Төмөр-Очир нь 1962 онд МАХН-ын Төв Хорооны нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байхдаа Чингис хааны 800 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх санал гаргаж, улмаар энэ талаар МАХН-ын ТХ-ны тогтоол гаргуулж Чингис хааны төрсөн нутаг Хэнтий аймгийн Дадал суманд хөшөөг нь босгуулж байсан түүхтэй. Удалгүй ЗХУКН-ын заавраар түүнийг “үндсэрхэг үзэлтэн” хэмээн буруутгаж 1962 оны 9 дүгээр сард МАХН-ын ТХ-ны Бүгд хурлаар Д.Төмөр-Очирыг Улс Төрийн Товчооны гишүүн, Намын Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга, ТХ-ны Бүгд хурлын гишүүнээс хэлмэгдүүлэн огцруулж, тэр үедээ ажил муутай, уналтын байдалд орсон Баянхонгор аймгийн Барилгын конторын даргаар томилж явуулаад, дараа нь 1965-1968 онд нутаг заагдан Хөвсгөлийн Ханхын дамжлага баазын бараа шалгагчаар, 1968 оноос шинээр байгуулагдаж байсан Дархан хот руу цөлсөн юм.

   Тэрээр Дархан хотод гэр бүлийн хамт 1968 онд ирж 1970 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдөр I  хорооллын Үйлчилгээний Төвийн нэгэн жигүүрт Дархан хотын “Найрамдал” Музейг байгуулалцаж, анхны эрхлэгчээр нь ажиллаж байгаад 1981 онд өндөр насны тэтгэвэрт гарсан.

Д.Төмөр-Очирыг Хятадын талыг барьдаг Зөвлөлтийн эсрэг хүн гэж үзэж байнга түүнийг хэнтэй, ямар дугаарын утсаар юу ярьж байна гэж чагнаж, туршдаг, дарамталж хэлмэгдүүлж байв. 1985 онд гэртээ бусдын гарт амь насаа алдсан юм.

Д.Төмөр-Очир агсны дурсгалд зориулж түүний гэр бүлийн амьдарч байсан 1 дүгээр хорооллын 16 дугаар байрны II орцны гадна хананд ханын дурсгалын самбар байрлуулсан юм. Энэхүү дурсгалын самбар дээр: “Академич Дарамын Төмөр-Очир 1968-1985 онд энэ байшинд амьдарч байв” гэсэн бичгийг сийлэн бичжээ.

Үүнээс гадна түүний байгуулалцсан одоогийн Дархан-Уул аймгийн Музейн хүндэтгэлийн хэсэгт тус Музейн анхны эрхлэгч Д.Төмөр-Очир агсанд зориулсан Хүндэтгэлийн буланг 2016 онд байгуулсан юм.

Академич Д.Төмөр-Очирыг хөдөө орон нутагт ажиллаж байхад тагнан туршиж, утасны яриаг нь чагнаж, байнга хянаж, МАХН-ын гишүүнээс нь хөөж сэтгэл санааны дарамтанд оруулж байсан тухай зохиолч Д.Жамъян 1991 онд түүний хань С.Нинжбадгар зэрэг олон хүнтэй ярилцсаны дараа “Дархан дахь аллага” нэртэй ном бичиж хэвлүүлжээ.

BIOGRAPHY:

Tumur-Ochir Daram was born in 1921 in Lun Soum, Central Province. He was separated from his mother at a young age. He moved to UB and graduated from III secondary school in 1936 and from Eastern Workers’ University of the Soviet Union in 1938-1941.

From 1941, D. Tumur-Ochir worked as an assistant to Tsedenbal Yu., the secretary of the Central Committee of the People's Revolutionary Party of Mongolia, and worked as a teacher of dialectics and historical materialism at the New Power Institute under the The People’s Revolutionary Party of Mongolia.

In 1945-1950, after successfully graduating from the Philosophy Department of Lomonosov University in Moscow, D. Tumur-Ochir received an invitation to study postgraduate studies at the Academy of Social Sciences under the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union. He received the degree of associate scientist in philosophy on Marx and Lenin's teachings about non capitalist development road by developing countries.  

In September 1953, he was appointed as a teacher and head of the Department of the Party’s Institute under the Central Committee of the People's Republic of The PRPM.

At the end of 1955, when the Institute of Party History was first established independently under the Central Committee of the PRP of Mongolia, Tumur-Ochir D. was appointed as its director.

In March 1958, at the 13th National Congress of the People's RPM, he was elected as a member of the Central Committee's Plenary and the secretary in charge of ideology was nominated as a full member of Political Bureau of Party’s Central Commitee.

On October 22, 1957 he was awarded the title of professor and on May 22, 1961 he was elected as a full member of the MAS of the People's Republic of Mongolia.

In 1962, when Tumur-Ochir D. was working as the secretary of the Central Committee of the People's Revolutionary Party of Mongolia, he proposed to celebrate the 800th anniversary of Chinggis Khaan, and then issued a resolution of the Central Committee of the PRP of Mongolia to erect a statue to him in Dadal soum, Khentii Province, Chinggis Khaan's birthplace. Soon, on the instructions of the Communist Party of the Soviet Union, he was accused of being a “nationalist”, and in September 1962, at the Plenary of the Central Committee of the MPRP, Tumur-Ochir D was repressed as a member of the State Bureau, the secretary of the Central Committee of the Party, and a member of the Central Committee of the Central Committee of the MPRP. dismissed, at that time he was not working well he was appointed as the head of the Construction Office of Bayankhongor Province, which was in a state of decline, and then in 1965-1968, he was exiled to the city of Darkhan, which was newly established in 1968, as a goods inspector at Khuvsgul Khankh Pass Base.

He came to Darkhan with his family in 1968 and on April 22, 1970 he founded the “Friendship” Museum in Darkhan city in a wing of the Service Center of District I. He worked as its first director and retired in 1981.

D. Tumur-Ochir was considered to be an anti-Soviet person who supported China and he was constantly eavesdropped, tested, and harassed by whom and what number of phones he was talking to. In 1985, he was killed by others at home.

In memory of the late Tumur-Ochir D, a wall memorial plaque was placed on the outer wall of the II entrance of building No. 16 of the 1st district, where his family lived. On this commemorative plaque: “Academician Tumur-Ochir Daram carved the inscription” lived in this building from 1968 to 1985.

   In addition, in 2016, a commemorative corner dedicated to the former director of the Museum Tumur-Ochir D, was established in the honor section of the present Darkhan-Uul Province Museum, where he was founded.

   In 1991, the writer Jamyan D talked to many people, including his wife S. Ninjbadgar about the fact that Academician Tumur-Ochir D was spied on while working in rural areas, eavesdropped on his phone conversations, constantly monitored, and was expelled from the People's Revolutionary Party of Mongolia. After talking, he wrote and published a book called Killing in Darkhan.

БИОГРАФИЯ:

    Д.Тимур-Очир родился в 1921 году в Лун Суме, Центральная провинция. Он был разлучен со своей матерью в молодом возрасте. Он перешел в УБ и окончил III среднюю школу в 1936 году и Университет для Трудящихся Востока в 1938-1941 годах.

   С 1941 года Д.Тимур-Очир работал помощником Ю.Цеденбала, секретаря ЦК МНРП, работал преподавателем диалектики и исторического материализма в Институте новой власти при Центрального Комитета МНРП.

   В 1945-1950 годах, после успешного окончания философского факультета Ломоносовского университета в Москве, Д.Тимур-Очир получил приглашение учиться в аспирантуре Академии общественных наук при ЦК Коммунистической партии Советского Союза. получил степень доцента философии по Марксу и Ленинскому учению на дороге.

   В сентябре 1953 года он был назначен преподавателем и заведующим кафедрой партийной высшей школы при ЦК МНРП.

   В конце 1955 года, когда при ЦК МНРП в первые был самостоятельно учрежден Институт Истории Партии, его директором был назначен Д.Тимур-Очир.

   В марте 1958 года на 13-м съезде МНРП-ий он был избран членом Пленума ЦК и секретарем, отвечающим за идеологию МНРП народных представителей, был выдвинут в качестве полноправного члена.

   22 октября 1957 года ему было присвоено звание профессора, а 22 мая 1961 года он был избран действительным членом Академий Науки МНР.

   В 1962 году, когда Д.Тимур-Очир работал секретарем ЦК, он предложил отметить 800-летие Чингис хана, а затем издал постановление ЦК о возведении его статуи в Дадал-суме, провинция Хэнтий, место рождения Чингисхана имеет историю. Вскоре по указанию Коммунистической Партии Советского Союза он был обвинен в том, что является “националистом”, в сентябре 1962 года на Пленуме ЦК МНРП Д.Тимур-Очир был репрессирован как член Государственного бюро, секретарь ЦК Партии, член ЦК отправлен в отставку, на тот момент он плохо работал он был назначен главой строительного управления провинции Баянхонгор, находившейся в упадке, а затем в 1965-1968 годах был сослан в город Дархан, недавно созданный в 1968 году, в качестве инспектора по товарам на База перевала Хувсгул Ханх.

   Он приехал в Дархан со своей семьей в 1968 году и 22 апреля 1970 года основал “Дружба” Музей в городе Дархан в крыле Сервисного центра микрорайон I. Он работал его первым директором и вышел на пенсию в 1981 году.

   Д.Тимур-Очир считался антисоветским человеком, поддерживавшим Китай, и его постоянно подслушивали, проверяли, преследовали, кем и с каким номером телефонов он разговоривал. В 1985 году он был убит другими дома.

   В память о покойном Д.Тимур-Очире на внешней стене II подъезда дома № 16 первого микрорайона, где проживала его семья, была установлена настенная мемориальная доска. На этой памятной доске: “Академик Дарам Тимур-Очир жил в этом доме с 1968 по 1985 год”, вырезал надпись.

   Кроме того, в 2016 году в почетной секции нынешнего Музея провинции аймака Дархан-Уул, где он был основан, был учрежден памятный уголок, посвященный бывшему первому директору Музея Д.Тимуру-Очиру.

   В 1991 году писатель Д. Джамьян поговорил со многими людьми, в том числе с его женой С. Нинжбадгар, о том, что за Академиком Д.Тимур-Очиром шпионили во время работы в сельской местности, подслушивали его телефонные разговоры, постоянно следили, его исключили из МНРП, поговорив, он написал и издал книгу под названием “Убийство в Дархане”.